Enflasyonun rekorlar kırdığı Türkiye’de uygulamaya konulan yeni ekonomi programıyla hataların faturası emekçiye çıkarılıyor. Ara zam alamayan milyonlarca asgari ücretlinin gözü şimdiden ocak ayında yapılacak zamma çevrildi. Ancak yeni bir tartışma gündemde. Ekonomi çevrelerinde gerçekleşen değil beklenen enflasyona göre zam iddiaları yoğunlaştı. Böyle bir uygulama ise çalışanların maaşında yeni bir tırpan anlamına geliyor.
Konu ilk kez Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in, maaşlara yapılacak zammın beklenen enflasyona göre yapılması açıklamaları ile gündeme gelmişti. Türkiye’nin kredi notunu artıran Moody’s de yayımladığı bilgi notunda maaş artışlarının beklenen enflasyona göre yapılması gereğinden söz etti. Son olarak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “2024 yılında emekli maaşlarında yüzde 78-86 arasında zam yaptık. Yaptığımız bu artış enflasyon beklentisinin oldukça üstündedir” dedi.
2025 yılı için Merkez Bankası’nın beklenen enflasyonu yüzde 14. Ocak ayında yapılacak zamda ekonomistlere göre sistem değişirse artış en fazla yüzde 20 olacak. Bu da asgari ücretin 20 bin 402 TL olacağı anlamına geliyor. Gerçekleşen enflasyon oranında veya bunun üstünde bir zam uygulaması devam edecek olursa bu oranın yüzde 43-50 arasında olması bekleniyor.
‘YASAL ENGEL YOK’
Çalışma ekonomi uzmanı Prof. Dr. Aziz Çelik, Şimşek’in programında böyle bir hedef olduğunu belirtti. Aralık ayında bu tartışmanın açılabileceğini söyleyen Çelik, “Memur maaş artışında bunun için yasa değişmesi gerekir. Asgari ücrette ise yasal bir engel yok” dedi. Prof. Dr. Selva Demiralp ise Türkiye’de enflasyon beklentilerinin gerçekleşmediğini bu nedenle beklentiye göre zam yapılmasını doğru bulmadığını belirterek şunları söyledi:
“Beklentinin gerçekçi bir beklenti olması gerek. 2025 yılı için enflasyon beklentisi oldukça zor bir hedef. Türkiye gibi fiyat istikrarına henüz ulaşamamış belirsizliklerin çok yüksek olduğu bir ülkede revizyon ihtimalini oldukça yüksek.”
Önümüzdeki dönem işsizliğin daha da artacağını hatırlatan Prof. Dr. Ali Çufadar da böyle bir ortamda hükümet ve işveren kesiminin masaya “beklenen enflasyon oranında zam” talebiyle oturacağını söyleyenlerden. Yüzde 20 civarı bir zam beklediğini aktaran Çufadar, “İşçi tarafı da bunu kabul edecektir” dedi.
ÜCRET SİSTEMİ DEĞİŞMELİ
TEPAV’ın yayımladığı iktisatçı Prof. Dr. Aykut Kibritçioğlu’nun araştırmasına göre 2001’de asgari ücretin 3.9 katı seviyesinde bulunan ortalama memur maaşı 2023’te 1.4 katına, imalat sanayisindeki ortalama ücret ise 4.7 katından 2022’de 1.8 kata geriledi. Prof. Kibritçioğlu, asgari ücret sisteminin reforma tabi tutulmasını, “çoklu asgari ücret sistemi” gibi politikalara geçilmesini önerdi.
Ali Can POLAT