Muhalefetin manipülasyon aparatı olarak kurulan ENAG, 2020 yılının Eylül ayından bu yana Türkiye genelinde Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) hesaplamaları yapıyor. ENAG, gıda endeksi hesaplamasını ise yine aynı yılın ekim ayından itibaren gerçekleştiriyor. Grubun kendi sitesinde bile 3 yıldır açıkladığı aylık değişim rakamlarını toplu bir halde yayımlamaması dikkat çekiyor. Paylaştığı tek sayfalık bülteni, bir sonraki ay buharlaştırması ENAG'ın tartışmalı güvenilirliğini iyice sarstı. Ancak kafa bulandırıcı da olsa ENAG'ın açıkladığı verileri arşivleyenler, 3 yıllık sürede bu grubun fiyatları nasıl manipüle ettiğini kolayca anlayabiliyor.
PİYASA REALİTESİNDEN KOPUK
Örneğin; 2020 yılı Ekim ayında kilogram fiyatı 11 lira 34 kuruş olan pirincin ENAG endeksine göre hesaplanınca bugün 122 lira olması gerekiyor. Oysa mevcut dönemde ürünün fiyat aralığı 40 ila 60 lira arasında değişiyor. Bir kilogram buğday ununun fiyatı 2020 Ekim'inde 4 lira 67 kuruş iken, ENAG endeksine göre şu an 50 lirayı aşıyor. Piyasa fiyatlarına bakıldığında ise bir kilogram buğday ununun fiyatı 15 ila 25 lira aralığında seyrediyor. 2020 Ekim ayında 30 lira 79 kuruş olan beyaz peynirin kilogram fiyatının grubun hesabı baz alındığında Ağustos 2023'te 345 liraya çıktığı görülüyor. Günümüzde bir kilo beyaz peynir 150 ila 200 lira arasında değişen fiyatlarla satılıyor. ENAG'ın Ekim 2020'de açıkladığı rakamlara göre; benzinin litresinin an itibarıyla 60 lirayı bulması lazım. Fakat piyasada benzinin litre fiyatının 37 ila 39 lira arasında olduğu biliniyor. Gıda, içecek ve enerji kalemlerindeki mevcut fiyatlar, ENAG'ın açıkladığı verilerin piyasa realitesiyle uzaktan yakından ilgisini olmadığını ortaya koydu.
KİRA ARTIŞINDA DA ÇUVALLADI
TÜİK ve ENAG verileri arasındaki farkı, kira fiyatları hesaplamalarında da görmek mümkün. TÜİK tarafından takip edilen kira fiyatları için 5 bin 246 konutun aylık değeri izleniyor. ENAG ise fiyatları emlak sitelerinden doğrudan alıyor ve kira artışını her ay tüm kiracıların ev değiştirmiş olduğu varsayımı üzerinden hesaplıyor. Gerçekte tüm kiracıların her ay sadece belirli bir oranı yani tespit edilen verilere göre; yüzde 3 ila yüzde 8'i ev değiştiriyor veya kira artışına maruz kalıyor. Bu örnek ENAG'ın TÜFE metodolojisinden ne kadar uzak olduğunu sadece kira maddesinde dahi gözler önüne seriyor.
TÜİK'in tahminleri ile güncel fiyatlar uyumlu
Araştırmada, TÜİK gıda endekslerinin geçtiğimiz 3 yıl içerisinde piyasa fiyatları ile uyumunu da inceleyip tabloda sonuçları paylaştık. Örneklerle açıklamak gerekirse; 2020 yılı Ekim ayında kilogram fiyatı 11 lira 34 kuruş olan pirinç TÜİK endeksine göre hesaplanınca bugün 41 lira 11 kuruşa tekabül ediyor. Mevcut dönemde zaten ürünün fiyat aralığı 40 ila 60 lira arasında değişiyor. Bir kilogram buğday ununun fiyatı 2020 Ekim'inde 4 lira 67 kuruş iken, TÜİK endeksine göre 15 lira 51 kuruşa yükseliyor. Piyasa fiyatlarına bakıldığında da mevcut dönemde şu an bir kilogram buğday ununun fiyatı 15 ila 25 lira aralığında seyrediyor. 2020 Ekim ayında 30 lira 79 kuruş olan beyaz peynirin kilogram fiyatının TÜİK hesaplaması baz alındığında 124 liraya çıktığı görülüyor. Mevcut dönemde bir kilo beyaz peynir 150 ila 200 lira arasında değişen fiyatlarla satılıyor. Veriler, TÜİK tarafından aylık yayınlanan TÜFE değişim oranlarının üç yıl içerisinde piyasa fiyatları ile uyumlu olduğunu kanıtlıyor.
İTO, Türk-İş ve CEFIS'le ayrışıyor
Farklı kuruluşlara göre 2023 yılının tüketici fiyatları ve gıda enflasyonu verilerini de karşılaştırdık. TÜİK, geçtiğimiz sene enflasyonun yüzde 64,77 olduğunu duyurdu. İTO ise İstanbul'da yıllık enflasyonu yüzde 74,88 seviyesinde hesapladı. İTO enflasyonu İstanbul'u, TÜİK tüm Türkiye'yi yansıtıyor. İstanbul'un diğer illerden biraz daha pahalı olduğu herkesçe malum. ENAG'a baktığımızda da TÜFE'nin 2023'te yüzde 127,21 arttığını iddia ediyor. Gıda enflasyonu tahminlerini de inceleyelim. TÜİK yüzde 72,01, İTO yüzde 80, Türk-İş yüzde 89, Bilgi Üniversitesi Finansal Uygulama ve Araştırma Merkezi (CEFIS) yüzde 69,86 ve ENAG ise yüzde 140 oranında gıda enflasyonunu tahmin etti. Hem yıllık TÜFE hem de gıda enflasyonu açısından ENAG hariç TÜİK ve diğer kuruluşların hesapları birbirine yakın seyrediyor.
Cabir Turğut-Yeni Şafak
