Türkiye İstatistik Kurumu'nun "İstatistiklerle Aile 2023" bülteni yayımlandı.
Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre, Türkiye'de 2008'de 4 kişi olan ortalama hane halkı büyüklüğü azalış gösterdi ve 2023'te 3,14 kişiye düştü.
İllere göre incelendiğinde, 2023'te ortalama hane halkı büyüklüğü en yüksek il 4,86 kişiyle Şırnak oldu. Bu ili, 4,67 kişiyle Şanlıurfa ve 4,61 kişiyle Batman izledi.
Ortalama hane halkı büyüklüğünün en düşük olduğu iller ise 2,54 kişiyle Çanakkale olarak hesaplandı. Bu illeri, 2,6 kişiyle Giresun ve 2,61 kişiyle Balıkesir takip etti.
Tek kişi yaşayanların oranı yüzde 19,7 oldu
ADNKS sonuçlarına göre, 2015'te yüzde 14,4 olan yalnız yaşayan fertlerden oluşan tek kişilik hane halklarının oranının 2023'te yüzde 19,7'ye yükseldiği görüldü.
Tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının oranı, 2015'te yüzde 66,9 iken 2023'te yüzde 63,8'e geriledi. Diğer yandan, geniş aile olarak tanımlanan ve en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hane halklarının oranı aynı dönemde yüzde 16,5'ten yüzde 13,2'ye düştü.
Çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hane halklarının oranı 2015'te yüzde 2,2 iken, 2023'de yüzde 3,3'e yükseldi.
En yüksek tek kişilik hane halkı oranı Gümüşhane'de
İllere göre hane halkı tipleri incelendiğinde, geçen yıl tek kişilik hane halklarının oranının en yüksek olduğu il yüzde 30,4 ile Gümüşhane oldu. Bu ili yüzde 29,2 ile Tunceli ve yüzde 29 ile Giresun izledi.
Tek kişilik hane halklarının oranının en düşük olduğu il ise yüzde 11,1 ile Batman olarak kayıtlara geçti. Bu ili yüzde 11,8 ile Van ve yüzde 11,9 ile Diyarbakır takip etti.
Aynı dönemde tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu il yüzde 72,2 ile Gaziantep oldu. Bu ilin ardından yüzde 71,7 ile Diyarbakır ve yüzde 71,6 ile Şanlıurfa geldi. Tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının oranının en düşük çıktığı il ise yüzde 50,8 ile Gümüşhane oldu. Bu ili yüzde 50,9 ile Tunceli ve yüzde 54,1 ile Artvin izledi.
Hane halklarının yüzde 10,6'sı tek ebeveyn ve çocuklu
Türkiye'de 2023'te toplam hane halklarının yüzde 10,6'sını tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hane halkları oluşturdu. Toplam hane halklarının yüzde 2,4'ünü baba ve çocuklar, yüzde 8,2'sini ise anne ve çocukların bulunduğu hane halklarının oluşturduğu belirlendi.
Tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu il, geçen yıl yüzde 13,2 ile Elazığ olarak kayıtlara geçti. Bu ili, yüzde 12,9 ile Bingöl ve yüzde 12,7 ile Adana izledi. Bu oranın en düşük olduğu iller ise yüzde 7,4 ile Ardahan, yüzde 8 ile Kars ve yüzde 8,1 ile Yozgat olarak tespit edildi.
Toplam hane halkları içinde anne ve çocuklardan oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu iller, yüzde 10,3 Elazığ, 10,2 Bingöl, yüzde 9,9 ile Adana, bu oranın en düşük olduğu iller ise yüzde 5,2 ile Ardahan, yüzde 6 ile Yozgat ve Kars oldu.
Baba ve çocuklardan oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu iller ise yüzde 3,6 ile Kilis ve Malatya, yüzde 3,2 ile Hatay olurken, bu oranın en düşük olduğu iller yüzde 1,8 ile Nevşehir, yüzde 1,9 ile Tokat ve Sinop olarak belirlendi.
Geniş aileler en çok Hakkari'de
Geniş aileden oluşan hane halklarının oranının en yüksek olduğu il, 2023'te yüzde 20,2 ile Hakkari oldu. Hakkari'yi yüzde 18,9 ile Batman, yüzde 17,5 ile Bartın izledi. Bu oranın en düşük olduğu il ise yüzde 9,1 ile Eskişehir oldu. Bu ili yüzde 9,9 ile Çanakkale ve yüzde 10 Ankara takip etti.
Akraba evliliğinin en fazla olduğu il Mardin oldu
2023'te toplam resmi evlilikler içinde, son evliliğinde birinci dereceden kuzenleriyle akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranı yüzde 8,2 oldu. Akraba evlilikleri akrabalık türüne göre incelendiğinde, akraba evliliği yapmış bireylerin yüzde 46,5'inin hala/dayı çocukları ile yüzde 27,2'sinin amca çocukları ile ve yüzde 26,3'ünün ise teyze çocukları ile evli olduğu görüldü.
2010'da gerçekleşen resmi evlenmelerin yüzde 5,9'unu akraba evliliği oluştururken, bu oran sürekli düşüş göstererek 2018'de yüzde 4,3'e, 2023'te yüzde 3,2'ye geriledi.
Geçen yıl toplam evli bireyler içinde son evliliğinde akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranının en fazla olduğu il yüzde 20,1 ile Mardin oldu. Bu ili yüzde 18,7 ile Şanlıurfa, yüzde 16,8 ile Diyarbakır izledi. Bu oranının en az olduğu iller ise yüzde 1,1 ile Edirne, yüzde 1,5 ile Kırklareli ve yüzde 2 ile Çanakkale olarak kayıtlara geçti.
Akraba evliliği oranının 2023'te en yüksek olduğu ilin yüzde 17,7 ile Şanlıurfa olduğu gözlendi. Bu ili, yüzde 12,4 ile Siirt ve yüzde 12,3 ile Muş izledi. Akraba evliliği oranının en düşük olduğu iller yüzde 0,5 ile Edirne, 0,6 ile Kırklareli ve Bartın olarak sıralandı.
Çocukların velayeti çoğunlukla anneye verildi
Yaşam Memnuniyeti Araştırması 2023 sonuçlarına göre, kendilerini en çok ailelerinin mutlu ettiğini belirtenlerin oranı yüzde 69,9 oldu. Bireylerin mutluluk kaynağı olan kişiler sıralamasında bunu yüzde 15 ile çocuklar, yüzde 5,4 ile kendisi, yüzde 3,8 ile eş, yüzde 2,9 ile anne/baba ve yüzde 1,8 ile torunlar takip etti.
ADNKS sonuçlarına göre, geçen yıl Türkiye'de 22 milyon 206 bin 34 çocuk içinde hem annesi hem babası vefat etmiş çocuk sayısının 5 bin 461, babası vefat etmiş çocuk sayısının 263 bin 757, annesi vefat etmiş çocuk sayısının ise 82 bin 291 olduğu görüldü.
Cinsiyete göre incelendiğinde, hem annesi hem babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 2 bin 848, kız çocuk sayısının 2 bin 613, babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 134 bin 881, kız çocuk sayısının 128 bin 876, annesi vefat etmiş erkek çocuk sayısının 41 bin 847, kız çocuk sayısının 40 bin 444 olduğu kayıtlara girdi.
Geçen yıl 171 bin 881 çift boşandı
Boşanma istatistiklerine göre, kesinleşen boşanma davalarıyla geçen yıl 171 bin 881 çift boşandı, 171 bin 213 çocuk velayete verildi. Boşanma davaları sonucu çocukların velayetinin çoğunlukla anneye verildiği görüldü. Velayetlerin yüzde 74,9'unu anne, yüzde 25,1'ini baba aldı.
Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına göre, evden internete erişim imkanına sahip olan hanelerin oranı 2004'te yüzde 7 iken 2023'te yüzde 95,5 oldu. Diğer yandan, hanelerde dizüstü, tablet, netbook gibi taşınabilir bilgisayar bulunma oranı yüzde 0,9'dan yüzde 45,2'ye, cep telefonu/akıllı telefon bulunma oranı yüzde 53,7'den yüzde 99,7'ye yükseldi.
Yoksulluk oranı yüzde 21,7
Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60'ı dikkate alınarak belirlenen sınıra göre yoksulluk oranı 2023'te yüzde 21,7 olarak hesaplandı.
Hanehalkı tipine göre yoksulluk oranı incelendiğinde ise tek kişilik hanehalklarının yüzde 13,7'sinin, tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının yüzde 21,6'sının, geniş ailelerden oluşan hanehalklarının yüzde 25,7'sinin, çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının ise yüzde 13,6'sının yoksulluk sınırının altında yaşadığı görüldü.
Kendilerine ait konutta oturanların oranı yüzde 56,2
Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, 2023'te konutların mülkiyet durumları incelendiğinde, fertlerin yüzde 56,2'sinin oturdukları konutun kendilerine ait olduğu, yüzde 27,8'inin ise kiracı olduğu görüldü. Lojmanda oturanların oranı yüzde 0,9, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise yüzde 15,1 olarak kayıtlara geçti.
Fertlerin yüzde 32,6'sının 2023'te izolasyondan dolayı ısınma sorunu, yüzde 32'sinin sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçevesi gibi nedenlerle sorun yaşadığı, yüzde 19,8'inin trafik veya endüstrinin neden olduğu hava ve çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlar yaşadıkları görüldü.
