Otomotiv sektöründe işler terse döndü. Pandemide çip kriziyle birlikte başlayan araç bulamama sorunu yerini biriken stoklara bıraktı. Markalar stok eritmek için kampanya yarışına girerken, talebin yavaşlaması ve kurun stabil kalmasıyla "sıfır kilometre araçlar" pandemiden bu yana ilk kez aylık bazda zam görmedi. Sıfır araçlara göre çok daha keskin bir talep düşüşüyle karşı karşıya olan ikinci el pazarında ise hem satışlar hem fiyatlar serbest düşüşe geçti. EKONOMİ'ye konuşan sektör temsilcileri, otomotivde asıl kaybın 2024'te yaşanacağına işaret ediyor.
Otomobilin yeniden "yatırım aracı" na dönüşmesiyle yılın ilk yarısında satışlar rekor kırmış, bayilerde uzun sipariş kuyrukları oluşmuştu. Krediye erişim sorunu yaşanması nedeniyle satışların yüzde 90'a yakını peşine dönmüştü. Ancak bakanlığın aldığı önlemlerle birlikte pazarda dengeler değişti. 'Al-sat'çıların piyasadan çekilmesiyle bayiler gerçek alıcının peşine düştü. Ancak finansman sorunu ve alım gücünün düşmesine paralel olarak gerçek otomotiv alıcısının talebinde keskin bir daralma yaşanınca olağan dönemde en fazla satışın yapıldığı son çeyrekte stokla yakalanan markalar kampanyalara yöneldi.
Honda Türkiye Genel Müdür Yardımcısı Bülent Kılıçer, talepteki düşüşün kampanyalarda artışa neden olduğunu ifade ederken, firmaların stok eritmeye çalıştığını söyledi. Kılıçer, "Talebin yüksek olduğu zamanda yapılan tedarik planlamaları revize ediliyor ya da kampanyalarla eritilmeye çalışıyor" dedi. Kılıçer fiyatlara yönelik olarak da "Kur çok büyük değişikliğe uğramadığı için fiyat artışı olmadı" görüşünü paylaştı.
"Bireyselde çok iptal var"
Renault MAİS Genel Müdürü Berk Çağdaş, bireysel alımlarda yaşanan iptallerin arttığına dikkat çekerek, piyasadaki son gelişmelere yönelik EKONOMİ'ye şu bilgileri verdi: "Son çeyreğe girdik. Otomobil ve tüketici kredileri gerek maksimum vade şartı, gerek faiz oranı gerekse de limit sınırı anlamında bireysel alıcının işine yaramıyor. Bu sebeple almaktan vazgeçen, başvurusunu iptal eden çok müşteri var. Markalar da stok taşımamak ve kısa vadede likit olmak için kampanya düzenliyor ki bu stok ve likidite yönetimi açısından uygun." Çağdaş, fiyatlara yönelik olarak da "Markalar kurun belirli bir kuşakta dalgalanmasına göre fiyat belirledikleri için, kuşak içindeki salınımlarda fiyat değiştirmeye gerek olmuyor. Ancak özellikle Euro kurunun yukarı hareketlenmesi ve 30.00 TL'yi geçmesi zamları getirebilir" dedi.
"Filo payı eski seviyeye gelebilir"
Skoda Türkiye Genel Müdürü Zafer Başar, arzın artmasıyla filocuların toplam satışlardan aldığı payı geri kazanabileceğine işaret ederek, şunları kaydetti: "Yılın ikinci yarısından itibaren MB bankasının politika faizlerinde başlatmış olduğu artışın etkisiyle piyasadaki likiditenin her geçen gün daha da önem arz ettiği bir döneme giriyoruz. Bununla birlikte tüketicilerin yılın ilk yarısındaki alım taleplerinde etken olan enfl asyona göre cazip kredi faiz oranlarının artık denge noktasına yaklaşmasıyla birlikte otomobile erişimi kolaylaştırmak için kampanyaların Ekim ayında sektörde yoğun bir şekilde başlaması bunun önemli bir göstergesi. Bu bağlamda Eylül ayı sonuna kadar rekor kıran pazarı oluşturan talep ortamının kampanyalar ile halen devam ettirilebildiğini sahadan aldığımız geri dönüşlerle görüyoruz. Filonun pazar payı özellikle pandemi sonrasında baş gösteren tedarik dar boğazlarından ötürü gerilemeye devam etti. Arz talep dengesinin dengeye oturduğu sınıfl arda filo satışlarının da tekrardan geçmiş dönemdeki satış payını yakalaması muhtemeldir. Ülkemiz kişi başına düşen araç sahiplik durumuna bakıldığında nüfusuna göre büyük bir potansiyeli barındırıyor. Bu nedenle hem üreticilerin hem de distribütörlerin de çabalarıyla pazardaki talebi güçlü kılacak ve iyi bir hacim yaratacak aksiyonlar önümüzdeki dönemde de devam edecektir.
İkinci elde fiyat, 20 günde %9 düştü
Otomotiv veri analiz şirketi Cardata'nın CEO'su Hüsamettin Yalçın da sıfır kilometre araç piyasasında kampanya furyasının başladığına vurgu yaparak, bu durumun fiyatlara da yansıdığını ifade etti. Yalçın, "Sıfır kilometre araç fiyatlarında son bir ayda herhangi bir artış yok. Hatta sıfır kilometre araçlarda ortalamada 0,19'luk bir düşüş var" dedi. Hüsamettin Yalçın, ikinci el araç fiyatlarında ekim ayının 20 günlük diliminde yaklaşık yüzde 9'luk bir azalma olduğunu ifade ederek, "İkinci el araç satışları çok kötü gidiyor. Birçok bayi ve esnaf stokta yakalandı. Dolayısıyla şu anda istedikleri gibi ikinci el araç satamıyorlar" diye konuştu.
Online ilan sayısı milyona dayandı
Sadece galerilerin değil, bireysel kullanıcıların da araçlarını satmakta zorlandığını ifade eden Yalçın, "En büyük ilan sitesinde araç ilan sayıları yaklaşık 1 milyona ulaşmış durumda. Bu demek oluyor ki, bireysel kullanıcılar da araçlarını satıp TL'ye dönmek istiyorlar. Ancak satmakta zorlanıyorlar" dedi. Mevduat faizlerinin artmasıyla TL'ye bir kayış olduğunu ifade eden Yalçın, "İnsanlar otomobil fiyatlarının artık daha fazla artmadığını görünce muhtemelen mevduata yöneliyorlar. Ortadoğu ve Ukrayna'da yaşanan savaşların yarattığı belirsizlikler de söz konusu. Diğer yandan otomotiv kredilerine erişim zorluğu devam ediyor" açıklamasını yaptı.
Sektör yetkilileri, daha ulaşılabilir olan yerli araçlara ilgininin devam ettiğini ancak, yüksek donanımlı ya da üst segment araçlarda talebin çok yavaşladığını belirtti.
"2024'te %30 azalma şaşırtmaz"
Nissan, Renault, Dacia, Fiat, Peugeot, Opel ve Citroen bayiliğini yapan Gülan Otomotiv Yönetim Kurulu Başkanı Alp Gülan, talepteki yavaşlamaya dikkat çekerek, "Al-sat'çılar çıkınca bireysel alımlarda ciddi bir talep daralmasıyla karşı karşıyayız. Krediye erişim sorunu ve alım gücünün düşmesine paralel sipariş iptalleri artıyor. Bayiler sıfır faiz ve takas kampanyalarıyla tüketiciyi desteklemeye çalışıyor" dedi. Talepteki yavaşlamaya rağmen ekim ayında satışların 100 bini bulması bekleniyor. Alp Gülan, bunda filo satışlarının etkisi olacağını ifade ederek, "Bireysel taraf yavaşlayınca filo şirketlerine fırsat doğdu. Bu nedenle satışlarda daralma olmayacaktır. Diğer yandan bekleyen bir talep de vardı" diye konuştu. Gülan, sıfır kilometre araçlarda talepteki daralmanın satışlara asıl etkisinin 2024 yılında hissedilmesini beklediklerini belirterek, "2024 yılında pazarda yüzde 30'a varan bir daralma beni şaşırtmaz" dedi.
Şimdi al Mayıs 2024'te ödemeye başla
Talebin yavaşladığı otomotiv piyasasında finansman kampanyaları hızlandı. Firmalar stok artışını önlemek ve satışı artırmak için peşin indirimi ya da katkı payı onaylı kredi kampanyalarına yöneliyor. Renault, Hyundai, Volkswagen gibi birçok firma kredi, takas desteği ve nakit indirim gibi kampanyalara başladı. 'Sıfır faiz', 'şimdi al 6 ay sonra öde', 'şimdi al Mayıs 2024'te öde', 'ÖTV muafiyetli fiyat' gibi çok sayıda farklı kampanya seçeneği sunuluyor. Kampanyalarda indirim tutarı 180 bin TL'ye kadar çıkıyor.
Aysel YÜCEL / Ekonomim
